Aşgabatda Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we Aragatnaşyk agentliginiň Türkmenaragatnaşyk agentliginiň ýolbaşçylary bilen NEC Telekommunikasiýa Maglumat Tehnologiýalary Ltd.Sti wekiliýetiniň arasynda ýygnak geçirildi.

Mälim bolşy ýaly, “Türkmenaragatnaşyk ” agentliginiň Türkmenistanda sanly ykdysadyýeti ösdürmek üçin we Ýaponiýanyň NEC (Nippon Elektrik Korporasiýasy) elektron, kompýuter enjamlary we telekommunikasiýa enjamlary öndürýän dünýädäki iň uly kompaniýalaryň biridir.
Kompaniýa ykjam we durnukly torlar, giň zolakly we korporatiw ulgamlar, IT we internet çözgütleri üçin çözgütleri üstünlikli ösdürýär. NEC-iň köp ýurtda wekilhanalary, zawodlary we gözleg merkezleri bar.
“Türkmenaragatnaşyk ” agentligi şu ýylyň iýul aýynyň başynda “Arkadag şäheri - akylly tehnologiýalaryň şäheri” atly halkara konferensiýanyň çäginde NEC Telekommunikasiýa Maglumat Tehnologiýalary Ltd. we “Delta Telecom Ltd” bilen hyzmatdaşlyk memorandumy baglaşdy. Taraplar telekommunikasiýa, sanlaşdyrmak we aragatnaşyk, innowasiýa tehnologiýalaryny ornaşdyrmak we ösdürmek, kiberhowpsuzlyk we beýleki ugurlar boýunça tejribe alyşmak barada ylalaşdylar.

18-nji sentýabrda duşenbe güni geçirilen gepleşiklerde Ýaponiýanyň NEC kompaniýanyň prezidenti Naoki Nakamura, baş müdir Çengiz Karabalyk, baş hasap dolandyryjysy Gultekin we sanlaşdyrmak boýunça hünärmen Hasan Basri Demir wekilçilik etdi.

Önümleriň bilelikdäki önümçiliginden başlap, Türkmen ykdysadyýetiniň möhüm pudaklarynda iň täze tehnologiýalary ornaşdyrmaklyga çenli dürli ugurlarda özara peýdaly hyzmatdaşlygyň köp sanly meselesi ara alnyp maslahatlaşyldy.

Türkmenaragatnaşyk  agentliginiň başlygy Hajymyrat Hudaýguliýew myhmanlara Türkmenistanyň Prezidentiniň aragatnaşyk, maglumat tehnologiýasy we köpçülikleýin aragatnaşyk pudagynda alyp barýan syýasaty, şeýle hem ýolbaşçylyk edýän bölüminiň alyp barýan işleri barada gürrüň berdi.

Aýratynam, Türkmenistanda telekommunikasiýa hyzmatlaryny mundan beýläk-de ösdürmek üçin nusgawy şäher bolan ýurduň ilkinji “akylly” şäherini gurmak döwründe türkmen hünärmenleriniň gazanan tejribelerine ünsi jemledi.

 "Arkadag şäher gurşawy bilen emeli intellektiň arasynda ýakyn aragatnaşyk ýola goýuldy, bu köp sanly gündelik amallary tehnologiýa geçirildi" diýip Hajymyrat Hudaýguliýew belläp geçdi.

Bu maksat bilen Arkadag şäheri umumy uzynlygy 400 kilometrden gowrak bolan içerki aragatnaşyk ulgamlary GPON tehnologiýasy arkaly ýola goýuldy. Onuň kömegi bilen her bir jaý we ýaşaýyş jaýy optiki süýüm bilen tora birikdirildi we ýaşaýjylar ýokary  tizlikli internedi ulanmaga mümkinçilik döredildi. Ýagny sekuntda 1 Gigabita çenli, bir wagtyň özünde IP-TW we telefoniýa hyzmaty girizildi.

3G öýjükli ulgam we ýokary tizlikli 4G maglumat tory ýerleşdirildi we ýakyn wagtda 5G meýilleşdirilýändigi aýdyp geçildi

Arkadag şäherinde häzirki zaman LoRaWan tehnologiýasy işe girizildi, bu akylly gözegçilik we dolandyryş infrastrukturasyny ulanyp, müňlerçe tor enjamlaryndan we ulgamlaryndan maglumatlary netijeli ýygnamaga we derňemäge mümkinçilik berýär. Wi-Fi ulgamy Arkadag şäherindäki - seýilgähleri, stadiony, sirk, kitaphanany we ş.m. köpçülik ýerlerini öz içine alýar.

Şeýle hem “Smart City” köp sanly platformasy ýola goýuldy. Mysal üçin, akylly ulag ulgamynyň ornaşdyrylmagy şäherde diňe elektrikli jemgyýetçilik ulaglarynyň ulanylmagyny we ýol maglumatlaryny seljermek üçin kompýuteriň “görüşini” ulanmagy öz içine alýar.

Arkadag şäherinde inženerçilik, öý we güýmenje enjamlarynyň esasy görnüşleri birleşdirilip, kompýuter ulgamlarynyň gözegçiligi astynda işleýär. Ýangyn duýduryşlary, gaz syzmagy, suwuň syzmagy we ş.m. ulgamlar şäherdäki ähli öýlerde oturdyldy.

“Türkmenaragatnaşyk” agentliginiň başlygy ýapon kärdeşleriniň ünsüni Türkmenistanyň sanly ykdysadyýete geçmegi üçin programma üpjünçiliginiň köpüsiniň ýerli programmistler tarapyndan işlenip düzülendigi we täzelenýändigi belläp geçdi. Ýurtda tanalýan içerki IT kompaniýalarynyň onlarçasy bar.

Ýapon kompaniýasynyň wekilleri hem öz gezeginde elektron ykdysadyýetiň esasy bölegi hökmünde elektron hökümet ulgamyny döretmek mümkinçiliklerini açyk görkezdiler. Tanyşdyryş dabarasynda myhmanlar Türkmenistan üçin döwlet dolandyryşynyň elektron resminamalaryny dolandyrmak babatynda ýörite taýýarlanan ösüşleri hödürlediler.

Şol bir wagtyň özünde, ýapon hünärmenleri tarapyndan işlenip düzülen ulgamyň döwlet dolandyryşynyň netijeliligini ep-esli ýokarlandyrmaga we sosial aragatnaşyk çykdaýjylaryny azaltmaga mümkinçilik berýän meselesi jikme-jik ara alnyp maslahatlaşyldy.

“Akylly şäherler” düşünjesini durmuşa geçirmek, sosial-ykdysady ösüşiň innowasiýa ýoly hökmünde bu pudagy ösdürmegiň möhüm ulgam emele getirýän ugrunda Ýaponiýanyň wekilleri öz  tejribesi bilen paýlaşdy.

Duşuşykda Azerbaýjan bilen Türkmenistanyň arasynda optiki-süýüm aragatnaşyk liniýasyny gurmak taslamasyny göz öňünde tutup, ýapon kompaniýasynyň suwasty gämi kabelini goýmak mümkinçiligi hem ara alnyp maslahatlaşyldy.

Şeýlelik bilen, ýygnakda bilelikdäki işiň mümkinçilikleri barada özara peýdaly pikir alyşma boldy. Türkmen tarapy, elektron hökümet we akylly şäher ulgamlaryny ösdürmekde we ornaşdyrmakda Ýaponiýanyň NEC tarapyndan toplanan uly tejribe bilen gyzyklandy.

Öňümizdäki günlerde Ýaponiýanyň NEC kompaniýasynyň Türkmenistanyň beýleki wekiliýetlerinde ýygnaklary geçirmäge meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow Duşenbe şäherinde geçirilen Merkezi Aziýa döwletleriniň Baştutanlarynyň bäşinji konsultatiw duşuşygynda Merkezi Aziýa ýurtlarynyň täze tehnologiýalar boýunça Geňeşini döretmekligi teklip etdi.

«Merkezi Aziýada döwletleriň bähbitleriniň we maksatlarynyň ygtybarly üpjün edilmegi we durmuşa geçirilmegi zerur bolup durýan ýene-de bir ulgam innowasiýalar we täze tehnologiýalar bilen baglanyşyklydyr» – diýip, döwlet Baştutanymyz öz çykyşynda aýratyn belledi.

Hormatly Prezidentimiziň aýdyşy ýaly, biziň ýurtlarymyzda innowasion ösüşiň uly kuwwaty, oňat ylmy mekdepler we tehnologik tejribeler bar. Döwlet Baştutanymyz bu artykmaçlyklary birleşdirmegiň, tejribe, bilimleri alyşmagy ýola goýmagyň, bilelikde daşary ýurtlaryň öňdebaryjy tejribesini öwrenmegiň we ornaşdyrmagyň, innowasion bilimleri ösdürmek üçin has oňaýly şertleri üpjün etmegiň, ýaşlaryň döredijilik başlangyjyny höweslendirmegiň zerur bolup durýandygyny nygtady.

Arkadagly Serdarymyzyň belleýşi ýaly, häzirki wagtda ýurtlarymyzyň ykdysadyýetlerine aýdyň innowasion häsiýet bermek hem-de sanly ulgamy ösdürmek örän möhüm wezipe bolup durýar we bu işleri bilelikde ýerine ýetirmek zerurdyr.

«Şunuň bilen baglylykda, Merkezi Aziýa ýurtlarynyň täze tehnologiýalar boýunça Geňeşini döretmek teklip edilýär. Şol geňeş bu ugurdaky bilelikdäki tagallalary utgaşdyrar» diýip, hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow aýtdy.

Döwlet Baştutanymyzyň pikirine görä, şeýle geňeş biziň döwletlerimiziň täze tehnologiýalar boýunça birleşen strategiýasyny döretmek boýunça esasy merkeziň wezipelerini öz üstüne alyp we degişli maslahatlar bilen çykyş edip, anyk teklipleri taýýarlap bilerdi.

2-nji iýulda Arkadag şäheriniň açylyşy mynasybetli «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň we Arkadag şäher häkimliginiň bilelikde gurnamagynda «Arkadag şäheri — «akylly» we «ýaşyl» tehnologiýalar şäheri» atly halkara maslahat geçirildi.

Maslahat Arkadag şäheriniň Aragatnaşyk müdirliginiň binasynda we Döwletmämmet Azady adyndaky Arkadag şäher kitaphanasynda geçirildi.

Halkara maslahata daşary ýurtly alymlar, bilermenler, işewür adamlar, şeýle hem, Garaşsyz Döwletler Arkalaşygyna agza ýurtlaryň Aragatnaşyk boýunça sebit arkalaşygynyň, Halkara elektroaragatnaşyk bileleşiginiň (ITU), Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasynyň Türkmenistandaky Hemişelik Wekilhanasynyň, «Wostoçnyý Weter» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň, «Kazaktelekom» PJ-niň, «Huawei Technologies», «Nokia», «Yutong International Co., Ltd», «DeltaTelecom», «Sony», «NEC Communication and Information Technologies Ltd», «Rostelekom», «Kamaz», «Kaspersky», «Tales Alenia Space», «SSI-MONACO S.A.M», «Terralink Global», «Cisco», «Elsewedy Elektric», «Hyundai Corporation», «Sumitomo Corporation» ýaly kompaniýalaryň ýolbaşçylary we wekilleri gatnaşdy.

Maslahata halkara hyzmatdaşlygy ösdürmek, Türkmenistanda «Akylly şäher» we «Akylly öý» ulgamlarynyň mümkinçilikleri bilen giňden tanyşdyrmak, bu ulgama daşary ýurt maýa goýumlary çekmek, döwrebap tehnologiýalary we taslamalary ornaşdyrmak, maglumat howpsuzlygy ýaly meseleleri öz içine alýan halkara maslahatyň giň maksatnamasyna laýyklykda, öz çykyşlary bilen gatnaşmaga isleg bildiren hem-de çagyrylan ýerli we daşary ýurtly alymlaryň, bilermenleriň, işewür adamlaryň, şeýle-de halkara guramalaryň wekilleriniň onlarçasy täsirli çykyşlary bilen gatnaşdylar.

Hususan-da, «Hyundai Corporation» kompaniýasynyň Wise Prezidenti Ýun Suk Çoý, «Kaspersky» kompaniýasynyň Merkezi Aziýa boýunça söwda direktory Waleriý Zubanow, «Tales Alenia Space» kompaniýasynyň Halkara ösüş — Strategiýa we işewürligi ösdürmegiň direktory Bernard Hepp, «SSI-MONACO» kompaniýasynyň Prezidenti we Baş direktory Ilhami Aýgun, «East Wiinde» ýapyk görnüşli paýdarlar jemgyýetiniň direktory Boris Bubnow, «Terralink Global» kompaniýasynyň direktory Oleg Zolotarew akylly hem-de ýaşyl şäherler üçin tehnologiýalardyr täze çözgütler barada çykyş etdiler.

Şeýle hem, halkara maslahata «East Winde», «Kazaktelekom», «Huawei Technologies», «Nokia», «Yutong International», «Delta Telecom», «Sony», «NEC», «Rostelekom», «Kamaz», «Kaspersky», «Tales Alenia Space», «SSI-MONACO», «Terralink Global», «Cisco», «Elsewedy Elektric», «Hyundai Corporation», «Sumitomo Corporation» ýaly kompaniýalaryň wekilleri göni sanly ulgam arkaly gatnaşdylar.

Halkara maslahaty iki mejlisde geçirildi: Birinji mejlis – «Akylly we ýaşyl şäherler» – şäher infrastrukturasyny durnukly we netijeli ösdürmegiň girewi; Ikinji mejlis – «Akylly we ýaşyl şäherler» üçin tehnologiýalar hem-de çözgütler; Halkara maslahata gatnaşyjylar: – Arkadag şäheriniň artykmaçlyklary we ýetilen sepgitler; – «akylly» we «ýaşyl» şäherleriň, ykdysady ösüşe ýardam berýän, durmuş derejesini ýokarlandyrýan, häzirki hem-de geljekki nesilleriň abadançylygyny üpjün edýän, durmuş üçin durnukly, netijeli we amatly şäher gurşawyny emele getirişiniň mümkinçilikleri; – Akylly tehnologiýalar — raýatlaryň gündelik durmuşyna täsiri we peýdasy; – Şäher taslamalary we ygtybarly arhitekturasy; – Internet zatlar we birikdirme mümkinçilikleri; – Energiýa çeşmeleriniň özara birikmesi; – Akylly ulag ulgamy; – Şäher maglumatlaryny gaýtadan işlemek we seljermek; – Maglumat goraglylygy we kiberhowpsuzlyk ýaly mowzuklar boýunça çykyşlar etdiler.

Ýokary guramaçylykly we netijeli geçirilen halkara maslahaty halkara guramalarynyň ýolbaşçylarynyň, dünýäniň öňdebaryjy kompaniýalarynyň wekillerini jemlemek bilen, kommunikasiýa pudagy üçin täze hyzmatdaşlyklary ýola goýmaga we bar bolan oňyn gatnaşyklary pugtalandyrmaga, maýa goýumlary çekmäge, täze Akylly şäherleri gurmaga we öňdebaryjy tehnologiýalary ornaşdyrmaga giň mümkinçilikleri döreder.

30-njy maýda «Türkmenaragatnaşyk» agentliginde “Aragatnaşyk pudagynda gazanylan durnukly ösüşiň möhüm ugurlary” atly maslahat geçirildi.

Maslahata «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň şäher we welaýat edara-kärhanalarynyň hünärmenleri, Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar we informatika institutynyň mugallymlary we talyp ýaşlary, Türkmenistanyň Maliýe we ykdysadyýet ministrliginiň Salgyt müdiriýetiniň hem-de Köpetdag etrap salgyt bölüminiň hünärmenleri çykyşlary bilen gatnaşdylar.

Çykyşlarda aragatnaşyk pudagynda gazanylýan özgertmeler, ýurdumyzyň ähli ulgamlaryna döwrebap tehnologiýalaryň ornaşdyrylyşy, sanly hyzmatlary ulanmagyň hasabyna ilatyň ýaşaýyş-durmuş şertleriniň düýpli ýokarlandyrylmagy barada gürrüňler edildi.

2015-nji ýylyň 28-nji aprelinde Türkmenistanyň ilkinji milli "TürkmenÄlem 52°E" atly hemrasy orbita çykaryldy. Şol wagtdan bäri hemra Türkmenistanda berilýän aragatnaşyk hyzmatlarynyň hilini kämilleşdirmekde, olaryň elýeterliligini üpjün etmekde möhüm goşandyny goşdy.

«Türkmen hemrasy» ÝGPJ degişli hemranyň uçurylmagy ýurtda 11 sany tele- we radioýaýlymlaryň ýokary hilde alnyp berilmegine başlamaga mümkinçilik döretdi. 2018-nji ýylda NewTec belgiýa enjamynyň esasynda FSS Teleport HUB stansiýasynyň oturdylmagy ýurduň guramalaryna we dürli edaralaryna, şol sanda daşary ýurt kärhanalaryna VSAT-hyzmatlaryny bermäge mümkinçilik döretdi. VSAT hemra tory uzaklykdaky edaralary, ammarlary, iş ýerlerini kärhananyň korporatiw toruna birikdirmäge mümkinçilik berýär.

Daşary ýurt prowaýderleri tarapyndan transponderleriň kärendesine alynmagy bilen milli hemradan 120 tele- we radioýaýlymlar pars, urdu we dari dillerinde SD we HD hilinde alnyp görkezilýär we eşitdirilýär.

2020-nji ýylda TürkmenÄlem 52°E-de DTH platforma oturdyldy, onuň üsti bilen dünýäniň dürli dillerindäki 100-den gowrak teleýaýlymlaryň alnyp görkezilişi ýola goýuldy.

8 ýylyň dowamynda «Türkmen hemrasy» ÝGPJ hyzmatdaşlyk barada dünýäniň 10 kompaniýasy bilen ylalaşyk baglaşdy, olar milli hemranyň hyzmatlaryndan peýdalanýarlar.

Şu gün, Hormatly Prezidentimiz Serdar Berdimuhamedow sanly ulgam arkaly nobatdaky Hökümet mejlisini geçirdi.

Mejlisiň dowamynda Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň Baş direktory M.Çakyýew «Halkara ulag-üstaşyr geçelgeleri: özara arabaglanyşyk we ösüş — 2023» atly halkara maslahata we sergä görülýän taýýarlyk barada hasabat berdi.

Hasabatda bellenilişi ýaly, döwlet Baştutanynyň degişli Kararyna laýyklykda, halkara forumy 3-4-nji maýda Türkmenistanyň Söwda-senagat edarasynyň binasynda geçirmek meýilleşdirilýär.

Maslahatyň deslapky meýilnamasyna halkara hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi, logistika arkaly söwdany artdyrmagyň mümkinçilikleri, häzirki zaman ykdysadyýetinde ulagyň we logistikanyň özara arabaglanyşygy, söwdada we logistikada sanlylaşdyrma, poçta hyzmatlarynyň döwrebap ugurlary, elektron täjirçilik, ulag-logistika düzüminiň baglanyşygyny ösdürmekde döwlet-hususy hyzmatdaşlygynyň orny, innowasiýa tehnologiýalary, ulag we logistikada ylmyň we bilimiň orny ýaly meseleler girizildi.

Halkara maslahatyň çäginde birnäçe çäreleri geçirmek meýilleşdirilýär.

Hormatly Prezidentimiz hasabaty diňläp, bu halkara maslahatyň we serginiň Türkmenistanyň ulag-üstaşyr mümkinçiliklerini ösdürmek boýunça möhüm ähmiýetli işleriň amala aşyrylmagyna hem-de özara bähbitli halkara hyzmatdaşlygy mundan beýläk-de ösdürmäge ýardam berjekdigini belledi hem-de agentligiň ýolbaşçysyna meýilleşdirilýän çäreleriň ýokary guramaçylyk derejesini üpjün etmegi tabşyrdy.

Aprel aýynyň ahyrynda, Özbegistan Respublikasynyň Daşkent şäherinde "Merkezi Ýewraziýa-2023" kosmos tehnologiýalarynyň halkara konferensiýasy geçiriler.

AsiaToday-yň habar bermegine görä, konferensiýa iki ýüzden gowrak hünärmenler we 12 ýurtdyň kosmos agentlikleriniň ýolbaşçylary gatnaşarlar. Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we Aragatnaşyk agentliginiň  "Türkmenaragatnaşyk" agentligi Konferensiýanyň resmi hemaýatkäri hökmünde bolar.

Bu çärä gatnaşyjylar kosmos pudagynda täze bilimleri almaga we bu ugurda halkara hyzmatdaşlygyny güýçlendirmäge mümkinçiligi gazanarlar.

"Türkmenaragatnaşyk" Agentligi gelejekde hem hemra tehnologiýalarynyň ulanylyşyny hasda artdyrmaga we ýaýbaňlaşdyrmaga isleg bildirýändigini nygtady.

27-nji fewralda, Türkmenistanyň Daşary işler ministrliginde Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky Ulag we kommunikasiýalar agentliginiň «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň başlygy Hajymyrat Hudaýgulyýewiň we BMG-nyň wekilleriniň gatnaşmagynda Birleşen Milletler Guramasynyň Ösüş Maksatnamasy bilen «Türkmenistanda Pudagara elektron maglumat alyşygy ulgamynyň ornaşdyrylmagyna ýardam bermek hakynda Taslama resminamasyna» gol çekişlik dabarasy geçirildi.  

Resminama laýyklykda, «Türkmenistanda 2019-2025-nji ýyllarda sanly ykdysadyýeti ösdürmegiň Konsepsiýasyny» ýerine ýetirmekde ýurdumyzda sanly ykdysadyýeti ornaşdyrmak boýunça alnyp barylýan işler kämilleşdiriler. Bu bolsa ykdysady ösüşiň netijeliligini has-da ýokarlandyrar. 

Aşgabatda «Türkmenaragatnaşyk» agentliginiň başlygy Hajymyrat Hudaýgulyýewiň Thales Alenia Space aeroälem enjamyny öndüriji fransuz kompaniýasynyň wekilleri bilen duşuşdy. Taraplar mundan beýläkki hyzmatdaşlygyň täze ugurlaryny ara alyp maslahatlaşdylar we dürli işewürlik teklipleri bilen çykyş etdiler.

Duşuşykda fransuz kompaniýasyna eksport boýunça wise-prezident Erik Imbert we Ýewraziýa sebiti boýunça wise-prezident Kistof Lanowski wekilçilik etdiler.

Gepleşiklerde Türkmenistanyň we Thales Alenia Space kompaniýasynyň özara hyzmatdaşlygyň üstünlikli tejribesine eýedigi, hususan-da, ilkinji TürkmenÄlem 52.0E hemrasyny döretmekde tejribesiniň bardygy nygtaldy. Şunuň bilen baglylykda, mundan beýläkki hyzmatdaşlygyň ösdürilmegi taraplaryň ikisine-de bähbitli görünýär.

Şeýle hem duşuşykda Thales Alenia Space kompaniýasynyň wekilleriniň üstümizdäki ýylyň noýabr aýynda Türkmenistanda geçiriljek «TurkmenTel-2023» halkara sergisine we ylmy maslahatyna gatnaşmagyna garaşylýar.

Thales Alenia Space kompaniýasynyň wekilleri Türkmenistanda işjeň ösýän älem pudagy üçin inženerleri we operatorlary taýýarlamak okuwy guramaga taýýardyklaryny hem nygtadylar.